Wiodącymi standardami wśród norm odnoszących się do parametrów barier antyterrorystycznych (VSB, ang. Vehicle Security Barrier) są dwie normy: opracowane w Wielkiej Brytanii normy PAS 68 oraz PAS 69, amerykańska norma ASTM F2656-20, a także ogólnoświatowe normy IWA 14-1 i IWA 14-2, które powstały w wyniku uwspólniania zapisów znajdujących w tych standardach. W Europie często parametry wspomnianych norm podaje się zamiennie. Stąd też istotne jest, alby znać ich charakterystykę.

Wielka Brytania, normy PAS 68 i PAS 69

Norma PAS 68 zawiera wyniki i specyfikacje badań zderzeń dla urządzeń VSB. W normie PAS 69 określono wytyczne dotyczące wyboru, instalacji i użytkowania systemów VSB. Bariery były testowane, z zastosowaniem kryteriów:

• sześć kategorii pojazdów,
• zakres badanych prędkości uderzenia: 16–112 km/h,
• penetracja mierzona od końca blokady (w standardzie ASTM pomiar jest prowadzony od początku blokady).

Przykład klasyfikacji produktów zgodnie z normą PAS 68

Wynik testu: V/7500(N2)/80/90:0.0/3.6

Oznacza to, że pojazd typu N2 (7500 kg) poruszający się z prędkością 80 km/h, uderzył w barierę pod kątem 90º, penetracja wynosiła 0,0 m, a dyspersja odłamków 3,6 m.

W wynikach uwzględnia się następujące kryteria:

• obiekt testu (rodzaj pojazdu),
• masa pojazdu [kg],
• prędkość uderzenia [km/h],
• kąt uderzenia,
• penetrację za linię odniesienia bariery [m]
• oraz rozproszenie odpadków [m].

Ameryka Północna i Ameryka Południowa, norma ASTM F2656-20

W Ameryce przez wiele lat obowiązywała norma DOS (SDSTD-02.1), która została wycofana w kwietniu 1985 roku. W 2007 roku została zastąpiona normą ASTM F2656, która dostarczyła więcej szczegółów testów. Przy normalizacji stosuje się następujące kryteria:

• sześć kategorii pojazdów,
• zakres badanych prędkości uderzenia: 48–100 km/h,
• penetracja mierzona od końca blokady, ocena penetracji „P” 1, 2, 3 i 4.

Przykład klasyfikacji produktów zgodnie z normą ASTM F2656

Wynik testu C7:50-P3 oznacza, że pojazd C7 (7200 kg) poruszający się z prędkością 50 mph, uderzył w barierę, a penetracja P3 wynosiła pomiędzy 23 ft a 98 ft. W wynikach testów uwzględnia się następujące kryteria:

• kategoria pojazdu,
• prędkość uderzenia [mph],
• skala zakresów penetracji od P1 do P4 [ft].

Wielkość penetracji:

• P1 – mniej niż 3 ft (stopy),
• P2 – mniej niż 3,3 ft a 23 ft,
• P3 – pomiędzy 23 ft a 98 ft,
• P4 – powyżej 98 ft.

Ameryka Północna i Ameryka Południowa, wycofana norma DOS (SDTD-02.1)

Ponieważ wiele urządzeń antyterrorystycznych zostało przetestowanych zgodnie z normą DOS (SDSTD-02.1), wciąż jeszcze można znaleźć produkty, które mają takie atesty. Oczywiście bariery przetestowane w ten sposób mogą być stosowane na równi z innymi barierami, które zostały sklasyfikowane według innych, wymienionych już norm.

Klasyfikacja produktów według tej normy zakłada jedynie trzy kategorie i dlatego przy opisie produktów podaje się tylko jedną z nich:

1) K12 = M50 – średni samochód ciężarowy, 15 000 lbs (6,8 t), test przy prędkości 50 mph (~80 km/h),

2) K8 = M40 – średni samochód ciężarowy, 15 000 lbs (6,8 t), test przy prędkości 40 mph (~64 km/h),

3) K4 = M30 – średni samochód ciężarowy, 15 000 lbs (6,8 t), test przy prędkości 30 mph (~50 km/h).

Ogólnoświatowe standardy IWA 14-1 i IWA14-2

Norma IWA 14-1 nie unieważnia i nie podważa wyników testów zgodnych z normą PAS czy ASTM. Celem normy IWA 14 jest umiędzynarodowienie i połączenie poprzednich standardów oceny ryzyka, wspólnego dla wszystkich kontynentów. W normie IWA 14-2 zawarto wskazówki dotyczące doboru, instalacji i użytkowania barier bezpieczeństwa pojazdów, opisano również wymagania uwzględniane przy przeprowadzaniu testów, którymi są:

• dziewięć kategorii pojazdów – wynika to przede wszystkim ze specyfiki konstrukcji pojazdów amerykańskich i europejskich,
• zakres badanych prędkości uderzenia: 16–112 km/h,
• penetracja mierzona od początku blokady,
• pomiary rozproszenia szczątków; są one pomijane w klasyfikacji wyników (tabeli), zapisuje się je w pełnym raporcie z testów.

Przykład klasyfikacji produktów zgodnie z normą IWA 14-1:

Wynik testu V/7200(N2A)/80/90:0.0 oznacza, że pojazd N2A (7200 kg) poruszający się z prędkością 80 km/h, uderzył w barierę pod kątem 90º, a penetracja wynosiła 0,0 m.

Aktualne standardy badań barier zabezpieczających przed atakiem z użyciem wrogiego pojazdu

Standardy badań barier zabezpieczających przed atakiem z użyciem pojazdu są stosowane w odniesieniu do wielu czynników wpływających na klasyfikację danego urządzenia. Aby właściwie dobrać i zainstalować barierę, należy wziąć pod uwagę kilka parametrów, które są uwzględniane w wynikach przeprowadzonych testów zderzeniowych. Są nimi:

• obiekt testu – pojazd (ang. vehicle, V), czyli pojazd samochodowy,
• masa pojazdu (ang. class) – wyrażona w kilogramach [kg] lub funtach [lbs] w zależności od kraju pochodzenia normy,
• prędkość uderzenia – wyrażona w kilometrach na godzinę [km/h] lub milach na godzinę [mph/h] w zależności od kraju pochodzenia normy,
• kąt uderzenia – wyrażony w stopniach; dla wymienionych dalej norm wynosi on 90°, co oznacza uderzenie prostopadłe do testowanej bariery (linii odniesienia testowanej bariery),
• penetracja – wyrażona w metrach [m] lub stopach [ft] w zależności od kraju pochodzenia normy lub wymogów lokalnych. W przypadku pomiaru tego parametru ważne jest umiejscowienie linii odniesienia pomiaru (ang. datum line), czyli określenie różnicy między odległością przemieszczenia pojazdu a barierą (jak daleko pojazd przejechał poza linie odniesienia),
• dyspersja (wg normy PAS 68:2013) – wyrażona w metrach [m] lub stopach [ft]. Pomiar ten dotyczy odległości rozproszenia oderwanych elementów testowanego pojazdu lub jego balastu. Pomiar jest wykonywany od linii odniesienia do najdalszej krawędzi oderwanego elementu.

Rozpatrywane są tylko elementy, których masa wynosi ≥ 25 kg. Ważnym kryterium pomiaru jest określenie położenia linii odniesienia pomiaru, która może znajdować się na początkowej lub końcowej krawędzi bariery. W przypadku bollardów (tzn. słupków) ta różnica jest nieznaczna i wynosi ok. 20–30 cm, ale już w przypadku blokad drogowych (ang. road blocker) taka różnica może wynieść nawet ok. 1 m.

Na rysunku przedstawiono linię odniesienia dla norm PAS 68, IWA 14-1 oraz ASTM F2656.

Kolejnym ważnym kryterium jest określenie punktów pomiarowych, znajdujących się na pojazdach i dokonanie pomiaru odległości między tym punktem a linią odniesienia. W przypadku samochodów osobowych punkt pomiarowy znajduje się w dolnej części słupka przedniego nadwozia pojazdu. W przypadku samochodów ciężarowych i dostawczych punkt pomiarowy znajduje się za tylną przegrodą kabiny kierowcy*.

Źródło: Publikacja Wydawnictwa ABW, Warszawa 2023, „Terroryzm – studia, analizy, prewencja (T-SAP)”, Numer 3.

Autor: Jarosław Jaźwiński,  Rozdział: “Ochrona antyterrorystyczna obiektów użyteczności publicznej oraz infrastruktury krytycznej przed atakami z wykorzystaniem pojazdów mechanicznych”.